در جهان اندیشه و هنر، علم و ادب، بسیاری از چهره‌های درخشان با گذشت زمان در گردونه تاریخ گم شده‌اند و امروزه به ندرت از آن‌ها یاد می‌شود، حال آن‌که آنان شخصیت‌هایی بودند که در رشته خود خدمات گران‌قدری انجام داده و گنجینه‌ای ماندگار به صورت آثار مکتوب از خود برجای گذاشتند. پروفسور دکتر شیخ محمد اقبال از جمله همین شخصیت‌های توانا و بااستعداد بود.

پروفسور شیخ محمد اقبال از عالمان برجسته، پژوهشگران عمیق و مترجمان نامدار زبان و ادبیات فارسی به‌شمار می‌رفت. او افزون بر تألیف و تدوین، ترجمه آثار مهم بسیاری را نیز برعهده داشت. دکتر اقبال در ۲۱ می ۱۹۴۸ میلادی در شهر لاهور چشم از جهان فروبست. در هند متحد، او به‌عنوان یک متخصص آموزش نیز شناخته می‌شد. فرزند ایشان، داوود رهبر، نیز در جهان ادب و هنر به‌عنوان شاعر، نثرنویس توانا و موسیقی‌دان شهرت داشت. شیخ محمد اقبال همچنین عموی ذی‌شأن صداپیشه و هنرمند مشهور پاکستان، ضیاء محی‌الدین، بود.

زادگاه دکتر شیخ محمد اقبال شهر جالندهَر بود. او در ۱۹ اکتبر ۱۸۹۴ میلادی به دنیا آمد. از همان آغاز فعالیت‌های علمی، علاقه عمیقی به زبان و ادبیات نشان داد. پس از اتمام تحصیلات ابتدایی، تحصیل خود را در دانشگاه مسلمین علیگره ادامه داد و در رشته زبان عربی موفق به اخذ مدرک کارشناسی ارشد شد. سپس برای ادامه تحصیلات به دانشگاه کمبریج در انگلستان رفت. در آن‌جا، زیر نظر مستشرق نام‌آور پروفسور ای. جی. براون، در رشته زبان و ادبیات فارسی به نگارش رساله دکتری پرداخت و درجه دکترای خود را دریافت کرد.

با ورود به عرصه حرفه‌ای، در سال ۱۹۲۲ به کالج اورینتال لاهور پیوست. دکتر شیخ محمد اقبال بعدها به عنوان رئیس دپارتمان زبان فارسی و همچنین به عنوان مدیر کالج منصوب شد. او در این مسئولیت‌ها، هم به‌عنوان یک مدیر توانمند شناخته شد و هم به‌عنوان یک معلم و متخصص در حوزه ادبیات فارسی مورد احترام و اعتماد قرار گرفت.

در کنار مسئولیت‌های اجرایی و آموزشی، دکتر اقبال در فعالیت‌های علمی و ادبی نیز به‌طور مستمر حضور داشت و به تألیف و تدوین آثار ارزشمند ادامه داد.

او سرانجام در گورستان مادل تاون لاهور به خاک سپرده شد. یاد و خدمات وی همچنان در تاریخ زبان و ادب فارسی در شبه‌قاره ماندگار خواهد بود.

https://urdu.arynews.tv/sheikh-iqbal-professor-and-translator/